Ipsos deelt de resultaten van een recent afgerond onderzoek waarin de relatie tussen verduurzaming en woningfinanciering is onderzocht. Voor dit gesprek heeft Joris van Dongen, research consultant bij Ipsos, de uitkomsten van dit onderzoek gecombineerd met (gedrags)inzichten die zijn verkregen vanuit de Online Duurzaamheid Community van Ipsos. Daaruit komt naar voren dat vorig jaar dubbel glas en zonnepanelen het meest populair waren onder consumenten die hun woning hebben verduurzaamd. Iets minder dan de helft van de respondenten (45%) heeft plannen om dit jaar maatregelen te nemen om de woning te verduurzamen. Binnen deze groep zijn de mensen die al eerder maatregelen hebben getroffen oververtegenwoordigd. “Daaruit kunnen we concluderen dat als mensen eenmaal de drempel over zijn, ze makkelijker doorpakken.

Dat doorpakken gebeurt overigens toch vooral vanuit een financieel motief. Voor 6 op de 10 speelt een bijdrage leveren aan het klimaat geen rol in de keuze om te gaan verduurzamen. Spaargeld blijkt de meest gebruikte financieringsvorm om te verduurzamen. Lagere maandlasten als alternatief voor de lage soms negatieve spaarrente, wordt hiervoor het vaakst als reden gegeven.”

Dat vooral spaargeld wordt ingezet om te verduurzamen heeft volgens Eijlander ook te maken met de onbekendheid onder consumenten met de verschillende investeringsmogelijkheden. Daarbij refereert ze aan een onderzoek dat Centraal Beheer eind 2020 liet uitvoeren door onderzoeksbureau Memo2 onder 944 respondenten. Daaruit bleek dat onbekendheid met de investeringsmogelijkheden om daadwerkelijk te kunnen verduurzamen, nog te vaak een groot struikelblok vormt. Van deze groep vindt 70% verduurzamen van de woning belangrijk en maar liefst 98% van de respondenten die van plan is binnen vijf jaar een huis te kopen, staat er voor open een duurzame woning te realiseren. Bijna de helft (45%) van de respondenten is echter niet bekend met de optie om verduurzaming te financieren in de hypotheek. Daarnaast is 53% van de potentiële huizenkopers niet bekend met de duurzaamheidsregelingen die sommige gemeentes aanbieden in de vorm van subsidies of leningen. “Hier valt nog veel te winnen”, zegt Eijlander.

Angela Eijlander senior manager Financiële Diensten bij Centraal Beheer

Ronald Vermeulen Strategisch adviseur bij Achmea Bank

Joris van Dongen research consultant bij Ipsos

Edsel de Graaf directeur bij ROMEO Financiële Diensten

Slechts 16% van de respondenten uit het Ipsos-onderzoek bekostigde de verduurzaming van de eigen woning met een hypothecaire financiering. Eijlander: “Financiering van verduurzaming is essentieel om onze klimaatdoelen in Nederland te kunnen halen. Dat begint bij het beter en gericht informeren van consumenten. Hier ligt een grote taak voor ons als branche. Centraal Beheer doet dat voor een belangrijk deel via de website, de samenwerking met content- en mediapartners en via haar sociale media kanalen. Maar ook adviseurs spelen een belangrijke rol in de informatievoorziening. Tijdens het hypotheekadvies moet duurzaamheid altijd een onderwerp zijn. Dat zien we gelukkig al vaker gebeuren en dankzij het sectorcollectief Duurzaam Wonen worden op dat vlak ook al mooie stappen gezet."

Met de labels Finzie, Huismerk en Basic Serviceproviding bedient ROMEO Financiële Diensten circa 900 intermediaire advieskantoren in Nederland. Via het softwarelabel Accelerate wordt jaarlijks ongeveer 20% van de landelijke hypotheekproductie verwerkt. Reagerend op de oproep van Eijlander merkt ROMEO-directeur Edsel de Graaf op dat in alle adviesgesprekken die de hypotheekadviseurs van Finzie en Huismerk met de klant voeren, woningverduurzaming al langer een vast gespreksonderwerp is. “Adviseurs zijn op de hoogte van de lokale regelingen en weten via verschillende wegen deuren te openen naar partijen die hun klanten verder kunnen helpen bij het verduurzamen van de eigen woning. Een adviseur hoeft geen verduurzamingsexpert te zijn, een gidsfunctie vervullen is voldoende.”

Dat adviseurs in hun adviezen ook meer inhoudelijk over verduurzaming praten met de klant, komt uit het Ipsos-onderzoek naar voren. In de gesprekken die Ipsos met consumenten heeft gevoerd binnen de Online Duurzaamheid Community komt namelijk vaker terug dat naast de financiering ook de aanpak van woningverduurzaming ter sprake is gekomen tijdens een hypotheekadvies. Van Dongen: “Dit was in 22% van de gevallen waarin respondenten een hypotheekgesprek hadden het geval. De hypotheekadviseur dacht in die gesprekken actief met zijn klanten mee over de mogelijkheden. Bijna vier op de tien respondenten vond dit fijn en bijna een kwart van hen geeft aan de hypotheekadviseur te zien als belangrijke en betrouwbare informatiebron voor het verduurzamen van de eigen woning. Toch zien we in dit onderzoek en in eerdere metingen dat het intermediair in adviesgesprekken nog te weinig prioriteit geeft aan verduurzaming, terwijl hun rol in de energietransitie groot is.” Om de adviseur hierin te ondersteunen biedt Centraal Beheer via de Advies Academie de PE SEH-masterclass ‘Vaardigheden Duurzaam Wonen’ aan. Eijlander: “Daarin leert de adviseur om verduurzaming daadwerkelijk toe te passen in de adviespraktijk. De masterclass is een vervolg op de e-Learning Adviseur Duurzaam Wonen.”

De coronacrisis heeft de verduurzaming van de woningmarkt een boost gegeven. Veel mensen houden geld over omdat ze het niet kunnen uitgeven aan vakantie, uit eten gaan en dagjes weg. Uit het Ipsos-onderzoek blijkt dat een op de vijf respondenten een deel hiervan heeft geïnvesteerd in een duurzamere woning, terwijl ze dit vóór Covid-19 niet van plan waren. Van Dongen: “Mensen brengen sinds maart vorig jaar veel meer tijd thuis door. Van de respondenten geeft 30% aan dat zij zich hierdoor meer bewust zijn geworden van de mogelijkheden om te verduurzamen. Wooncomfort speelde bij nog eens 35% van de respondenten een belangrijke rol in de keuze om te verduurzamen. Op veel zolderkamers is inmiddels een werkplek ingericht. Door isolatie en dubbel glas voel je op de zolderkamer direct het effect van die investering en zie je ook nog eens de maandlasten dalen.” Het positieve effect van de coronacrisis geldt niet voor iedereen. Van de respondenten geeft een kleinere groep van 7% aan dat zij vanwege een financieel onzeker toekomstbeeld de plannen om de woning te verduurzamen in de ijskast hebben gezet.

Net als Eijlander herkent ook De Graaf de financiële prikkel die in het Ipsos-onderzoek naar boven komt als belangrijkste reden voor consumenten om de woning te verduurzamen. “In de adviespraktijk merk je dat dit uitgangspunt soms drempels opwerpt. Mensen die van plan zijn minder lang in een huis te wonen dan de terugverdientermijn zien hier bijvoorbeeld vaker van af. Opvallend daarbij is dat dit vooral bij jongeren het geval is. Die willen wel verduurzamen, maar hebben er vaak de middelen niet voor. Maar ook plaatselijk zie je opvallende verschillen. Onder de klanten van onze vestiging in het oude centrum van Utrecht is de animo voor het nemen van maatregelen veel minder aanwezig dan in onze vestiging in de nieuwbouwwijk Leidsche Rijn.”

Daarnaast merkt De Graaf ook een meer recente gedragsverandering op. “Naast de financiële prikkel om te verduurzamen, zie je dat mensen in coronatijd ook andere afwegingen maken en bijvoorbeeld liever geen gedoe in huis hebben. Spouwmuurisolatie en het plaatsen van zonnepanelen zijn redelijk standaard ingrepen die buiten de woning plaatsvinden. Dakisolatie bijvoorbeeld is maatwerk, waarvoor je ook binnenshuis de nodige klusjesmannen moet ontvangen. Dat vinden mensen nog te veel gedoe in coronatijd, waardoor ze afhaken. Zonde, want dakisolatie is voor het verminderen van gasgebruik de absolute winnaar.” 

Dat laatste ziet Van Dongen overigens ook terug in de onderzoeksresultaten. Hij verwacht dat na het opheffen van de coronamaatregelen de verduurzamingsmaatregelen binnenshuis een boost zal krijgen. Zeker ook nu veel bedrijven het hybride werken omarmen. De enige spelbreker is dan nog de beschikbaarheid van klusjesmannen. De Graaf merkt overigens nog wel op dat consumenten in coronatijd minder moeite lijken te hebben om klusjesmannen over de vloer te krijgen voor het plaatsen van een nieuwe keuken. Ook de wifi-monteur wordt met open armen ontvangen, voegt Eijlander daar met een glimlach aan toe. Men is dus wel selectief in wat belangrijk wordt gevonden.

Het zijn met name de oudere woningen waar in wooncomfort een forse winst te boeken is met verduurzamingsmaatregelen. Het stoort De Graaf dan ook dat de productontwikkeling bij veel geldverstrekkers zich toespitst op energielabel A, terwijl er voor huiseigenaren die de stap van energielabel G naar C maken, geen specifieke producten of stimulerende rentekortingen worden aangeboden. Ook hier lijkt de financiële prikkel een belangrijke rol te spelen. Door meer label-A-woningen toe te voegen aan de bestaande portefeuille vindt sneller een vergroening van de gehele hypotheekportefeuille plaats. Deze vorm van selectie draagt echter weinig bij aan het verduurzamen van de woningmarkt. Echt impact maken doe je door bestaande klanten financieel te stimuleren om hun rode energielabels om te zetten in groene labels. Binnen Achmea wordt hier wel degelijk naar gekeken, zegt Ronald Vermeulen. Hij is strategisch adviseur bij Achmea Bank en onder andere verantwoordelijk voor het ESG-beleid (maatschappelijk verantwoord beleggen). “De toekomstige prijsstructuur is onderwerp van gesprek. Wat hierin wel vaststaat is dat Achmea staat voor een brede doelgroep en ook in de toekomst geen groepen op basis van energielabel wil uitsluiten van woningfinanciering.”

Vermeulen vraagt De Graaf vervolgens naar de invulling die Achmea hieraan zou kunnen geven. Daar hoeft De Graaf niet lang over na te denken: “Collectief verduurzamen is lastig van de grond te krijgen. Zonnepanelen op het dak van een appartementencomplex kan heel lucratief zijn en een warmtepomp die alle huizen in een straat verwarmt is eerder te realiseren dan een warmtepomp in elke woning afzonderlijk te plaatsen. Maar hoe financier je die collectiviteiten? De behoefte is er, maar een financieringsoplossing is er niet.”

Achmea wil een duurzame financiële dienstverlener zijn. In 2030 moet de bedrijfsvoering klimaatneutraal zijn. Zo wordt het kantoor in Leeuwarden aangesloten op aardwarmte, zijn in Apeldoorn onlangs 3.200 extra zonnepanelen geplaatst en heeft het kantoorpand in Tilburg een ‘groen’ dak gekregen. Er wordt duurzame energie ingekocht en ook het wagenpark wordt vergroend. Zolang Achmea haar CO2-reductiedoel nog niet heeft bereikt, worden compensatiecertificaten ingekocht. Met ruim tien miljoen klanten en 227 miljard euro aan beheerd vermogen kan Achmea ook buiten de eigen muren een rol van betekenis spelen.

In 2019 tekende Achmea samen met meer dan 50 financiële partijen het Klimaatcommitment Financiële Sector. Dit commitment maakt integraal onderdeel uit van het Klimaatakkoord. Dat houdt in dat we de financiering van woningverduurzaming stimuleren en zo makkelijk mogelijk te maken. “De vorig jaar door Centraal Beheer geïntroduceerde Leef Hypotheek is daar het eerste resultaat van”, zegt Vermeulen. “Voor energiebesparende voorzieningen kan tot 106% van de waarde van de woning zonder rente-opslag gefinancierd of gereserveerd worden.” Daarnaast rapporteren we jaarlijks ook de CO2-voetafdruk van de hypotheekportefeuille. Onlangs werd de tweede rapportage gepresenteerd. “Die rapportages zorgen voor transparantie en vergelijkbaarheid. Je laat publiekelijk zien wat je doet op het gebied van CO2-reductie en de uniforme verslaglegging zorgt ervoor dat het resultaat van de inspanningen voor de consument makkelijk vergelijkbaar zijn met die van andere aanbieders.” In 2030 moet de hypotheekportefeuille gemiddeld op energielabel A uitkomen. Nu ligt dat gemiddelde nog ergens tussen de energielabels D en C in.

In het woondomein wil Centraal Beheer een leidende rol innemen door consumenten veel breder te bedienen dan alleen de financiering of een woonverzekering. Op het gebied van duurzaam wonen profileert de aanbieder zich als kennispartner en brede dienstverlener, waardoor steeds meer consumenten die online op zoek zijn naar informatie op de website van Centraal Beheer uitkomen. Eijlander: “We willen vooral samen met de consumenten inzoomen op het totale plaatje. Bij verduurzamen wordt vaak gekeken naar populaire ingrepen als zonnepanelen en muurisolatie, wat in individuele gevallen lang niet altijd de best renderende of meest comfort verhogende oplossing is. Op onze website begint de klantreis bij de oriëntatiefase. Daarin krijgen ze via allerlei specifieke content inzichten en kunnen verschillende verduurzamingsmaatregelen met elkaar vergeleken worden. Als de consument na deze fase een weloverwogen beslissing heeft genomen, dan kunnen ze ook bij ons terecht voor een breed assortiment aan oplossingen. Op het gebied van duurzaam wonen biedt Centraal Beheer het complete traject van oriëntatie, financiering, verzekering, levering en installatie.”

Het digitale warenhuis van Centraal Beheer (de website) wordt maandelijks door dik twee miljoen mensen bezocht, die op zoek zijn naar informatie over onder andere hypotheken en duurzaam wonen.

Uit dit gesprek is de kracht van samenwerken duidelijk naar voren gekomen. Een bundeling van krachten waarin het beste van alle ketenpartners samenkomt is volgens Eijlander nodig om de forse doelstellingen waarvoor de branche staat als het gaat over duurzaamheid te kunnen realiseren. “Dat kunnen wij niet alleen, daarvoor zijn ook de ketenpartners nodig. Het is een continu proces waar je samen aan moet werken. Hier ligt een grote verantwoordelijkheid voor ons allemaal. Samen met adviseurs en binnen Achmea bundelen we daarom de krachten om hier invulling aan te geven. Zo werken we samen aan een duurzame woonomgeving.”